​Kendi kompostunuzu üretmenin yolları

Özlem K. Özlem K.
sihirlipeyzaj, sihirlipeyzaj sihirlipeyzaj Śródziemnomorski ogród
Loading admin actions …

Günümüzde, geri dönüşümün ne denli önemli olduğu bilinen bir durum. Dünyanın devasa bir çöplüğe dönüşmemesi için, geri dönüştürme alışkanlığının kazandırılmasının zaruri olduğu özellikle Avrupa'da ve Amerika'da kabul edilen bir gerçek haline geldi. Ülkemizde de bu konuda çalışmalar yapan bazı belediyeler var, umuyoruz ki bu konudaki bilinç daha da artacak. Bazı belediyeler cam, teneke, karton, plastik ve pil için geri dönüşüm yapıyor. Eğer geri dönüştürme bilincine sahip bir hane iseniz, bunlardan sonra geriye yalnızca mutfak atıklarınız kalıyor demektir. İşte, bugünkü yazımızda mutfak atıkların da dönüştürülerek son derece yararlı, başka bir şey haline getirilmesi konusunu işleyeceğiz.  

Kompost, organik atıkların ayrışması sonucu toprak benzeri bir maddeye dönüşmesi olarak tanımlanabilir. Kompostun ekolojik sistemde, toprağın verimliliğini sürekli kılan çok önemli bir görevi vardır.

Kompostun başlıca özelliği, kimyasal gübreler gibi bitkilerin büyümesi için gerekli olan bileşiklerin toprağa ilavesine yönelik olmayıp, topraktaki humus miktarını takviye etmek suretiyle bitkilerin yetiştiği ortamın ıslahını sağlamaktır.

Mutfak atıklarını kullanarak besleyici, organik bir kompost edebilirsiniz. Böylece hem geri dönüşüme katkıda bulunmuş olursunuz hem de bitkilerinizin sağlıklı bir şekilde büyümesi için mineral açısından zengin, kaliteli bir kompost  elde edebilirsiniz. Üstelik bu kompostu kullandığınız toprak da mineraller açısından zenginleşmiş olur. Çay ve kahve posaları, yumurta kabukları, meyve ve sebze artıkları ve benzeri  diğer gıda atıkları, ağaç yaprakları, yabani otlar, biçilmiş çimler, ince dallar, boyasız kağıt ve kartonlar, kağıt peçeteler ve hatta tuvalet kağıtları kompost oluşturmak için kullanabileceğiniz malzemelerdir.

Bu yazımızda Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Çevre Mühendisliği Bölümünden Prof. Dr. Ertuğrul Erdin ile Ziraat Yüksek Mühendisi Huriye Kara'nın çalışmalarından yararlanılmıştır.

Doğal kompostun faydaları

Kompostun başta gelen faydası toprak yapısını ve özelliğini iyileştirmesidir. Tecrübeler, kompostun bilhassa kendi kendine yeterli humus üretmeyen bahçe, meyve, üzüm yetiştirilen tarım çeşitlerinde faydalı olduğunu göstermiştir. Toprakların sürekli işlenmesi, gübrelenmesi ve sulanmasıyla bozulan fiziksel, kimyasal ve biyolojik yapılarını düzeltmek, üretkenliklerinin devamlılığını sağlamak, organik maddenin toprakta sürekli bulunmasına bağlıdır. Topraklardan çeşitli nedenlerle uzaklaştırılan organik madde mutlaka tekrar topraklara döndürülmelidir.

 Diğer faydalarını şu şekilde sıralayabiliriz: Topraktaki boşluk hacmini arttırır ve zeminin kolay havalanmasını sağlar. Böylece zor işlenen toprakların kolay işlenmesini de sağlar. Ayrıca, toprağın su tutma kabiliyetini arttırarak kurak mevsimlerde tuzlanmayı önler.

Nelerden üretebilirsiniz

Festtafel: den Tisch zu Weihnachten festlich decken, Connox Connox Skandynawska jadalnia Drewno O efekcie drewna Sztućce i szkło

Kompost yapımında her türlü organik atık, bitkisel (sebze, meyve, yemek, ekmek, yumurta vb. atıklar) ve hayvansal atıklar (hızlı bir dönüşüm için kemik kullanımını kısıtlı yapın), endüstriyel gıda atıkları ve evsel atıksu arıtma çamurları, tek tek veya karışım olarak kompostlaştırılabilir.

Organik atıkların geri dönüştürülmesiyle, hem çevre kirliliğini önlemek açısından doğaya katkıda bulunmuş, hem de toprağa bitkiler için son derece gerekli olan besin elementlerini geri vermiş oluruz.

Üretim süreci nasıl oluyor?

Kompostlaştırma, mikroorganizma adı verilen ve çoğunluğu gözle görülmeyen canlıların, ortamın oksijenini kullanarak çöp içerisindeki organik maddeleri biyokimyasal yollarla ayrıştırmasıdır. Bu olayın gerçekleşebilmesi için çöp kütlesindeki su içeriğinin % 45-60 dolaylarında olması gerekmektedir.

Kompostlaşma bir başka ifadeyle canlı organizmaların toprağa karışıp çürüyerek mineralize olması doğada; madde yani besin dönüşümünü, enerji akışını, doğal sisteme bağlı canlıların yaşamlarını sürdürebilmesini, tüm fiziksel, kimyasal ve biyolojik elemanların denge içerisinde fonksiyonelliğini sürdürmesini sağlayan en önemli olgudur. Doğal ortamlarda bitkilerin yani birincil üreticilerin büyük bir kısmı toprağa geri döner.Parçalanır, çürür, yeniden mineral madde olarak bitkilerin yaşaması için besin kaynağına dönüşür. Yine pek çok büyük, küçük hayvan her türlü atığını toprağa bırakarak yaşar ve sonunda ölerek toprak olur, yani kompostlaşır. Toprakta bitki ve hayvan artıklarının parçalanmasını, karışmasını, çürüyerek toprak olmasını yağmurlarların, güneşten gelen ısının ve diğer iklimsel olayların etkisiyle gerçekleştiren milyonlarca canlı vardır. Kendi yaşamlarını devam ettirip, çoğalırken doğal dengeleri de korumaktadırlar.

Fotoğrafta Aytül Temiz Landscape Design tarafından yapılmış bir peyzaj çalışması görüyoruz.

Kolay yolu nedir?

Kompost yapmak için küçük bir bahçe ya da balkon gerekmektedir. Yapılacak ilk iş içinde kompostun oluşturulacağı doğru kabı seçmek. Eğer bahçeniz varsa, en iyi yöntem yere açacağınız uygun büyüklükteki çukurdur. Ya da tuğla, ahşap veya tel kafesten yapılmış olan kompost kutusu yapabilirsiniz. Kompost kutunuzun tabanı toprak olmalıdır. Ayrıca, altı suların akması için delinmiş irice bidonlardan da kullanabiliriz. Bunların dışında, hazır kompost kutuları da satılmaktadır, onları da kullanabilirsiniz.

Tek yapmanız gereken şey, yukarıda saydığımız evsel atıkları hazırlamış olduğunuz bu kasanın içine atmak. Çoğu atık zaten oldukça küçük boyutlarda olacağı için hiçbir şeyi parçalamanıza gerek yok. Evinizde bozulmuş meyveleri sebzeleri ve meyve sebze, mutfak artıklarını, bayat ekmekleri, süpürgenizde birikenler kıl tüy, saç türü organik şeyleri, kağıt, karton, kullanılmış peçete ve hatta tuvalet kağıtlarını (aslında insan dışkısı da kompost için ideal bir içeriktir ancak bunu toplayabilmek için önceden hazırlanmış bir düzenek gerekmektedir, eh her babayiğidin harcı olduğu da söylenemez), kılçık, et gibi hayvansal atıklar (büyük kemiklerin çözülmesi uzun sürdüğü için pek tavsiye edilmezler), ağaçların dökülen yaprakları, bahçenizden yolduğunuz yabani otlar, bitkilerinizin çürüyen bozulan kısımlar ne varsa, her şeyi bu kasaya karışık olarak atabilirsiniz. Kompostun oluşumu için en az bir yıl gerektiğini de söylemeden geçmeyelim. 

Başarılı bir üretim için ipuçları

Başarılı bir kompost üretimi için dikkat edilmesi gereken bazı hususlar var. Örneğin, patates kabuğu toprakla buluştuğunda filizlendiği için bu tür sebze kabuklarının kullanması pek tavsiye edilmez. Portakal, mandalina, limon gibi turunçgillerin kabuğununda ispirto benzeri bileşenler bulunduğu için faydadan çok zararı olduğu söylenir. Yumurta kabukları zengin besin kaynaklarıdır. Özellikle kalsiyum bakımından zengindirler. Ayrıca toprağı kireçlenmeye karşı da korur. Yumurta kabuklarını mutlaka parçalayarak atın. Muz kabukları, çay posası ve yumurta kabukları komposto için oldukça önemlidir. Kompostoya zaman zaman çok fazla olmamak kaydıyla toprak ilave ederek işlemi hızlandırabilirsiniz. Aynı zamanda humik asit ilave ederseniz çürüme işlemi daha hızlı olacaktır.

Karışım kupkuru olmamalıdır, ancak su sızdırır derecede ıslak da olmamalıdır. Ayda birkaç defa birikimi alt üst ederek karıştırın. Kompostu nemli tutmaya özen gösterin. Çok kuru ise bir miktar ıslatın. Aşırı ıslaklık da iyi değildir, sulanma olur, çok çirkin koku yapar, dipten kokulu su akıntısına yol açar. Bu arada, unutmayın ki kompost karışımınız oluşum esnasında koku, sinek, böcek yapacaktır. Sinek ve böcek yapması iyi bir şeydir, hatta bahçeden solucan bulup karışımınızın içine atabilirsiniz. Bu kompostlaşma işlemini hızlandıracaktır. Bir yılın sonunda mutfak artıkları zengin içerikli organik bir gübreye dönüşecektir.

Geri dönüşüm konusu ilginizi çekiyorsa, DIY: Geri dönüşümlü öğelerle dekorasyon fikirleri başlıklı yazımıza da göz atmayı unutmayın.

Chcesz zbudować lub wyposażyć dom?
Skontaktuj się z nami!

Najważniejsze informacje z naszego magazynu